Tradycja i tradycje. Tom 1: Esej historyczny

„Postawieni przed zadaniem napisania tomu o tradycji, zostaliśmy zmuszeni do przestudiowania tego pojęcia najpierw pod kątem historycznym. Było to konieczne przede wszystkim dla zdobycia jasnego poglądu na to zagadnienie, gdyż w słowniku chrześcijańskim termin »tradycja« oznacza wiele rzeczy, zarazem odmiennych i pokrewnych. Wymagała tego także metodologia teologiczna, gdyż teologia interpretuje i konstruuje »dane«, które muszą uwzględniać dorobek składany przez wieki w skarbnicy chrześcijańskiego rozumu” (Y. Congar).

Pierwszy tom monumentalnego opracowania Yvesa Congara poświęconego tradycji, opartego na imponującej bazie źródłowej i literaturze tematu. Choć dzieło to powstało w 1960 roku, a więc jeszcze przed Soborem Watykańskim II, kwestie w nim podjęte są wręcz zaskakująco aktualne również dzisiaj. Co w Kościele należy do samej jego istoty, ustanowionej przez Jezusa i przekazanej przez apostołów, co zaś jest wynikiem historycznej ewolucji? Jak odróżnić prawdziwą i jedyną Tradycję od ludzkich tradycji? Kto w Kościele ma prawo zapoczątkowywania tradycji czy zmieniania tych już istniejących? W pierwszym tomie swego dzieła Congar zajmuje się przede wszystkim tym, jak na te i wiele innych pytań odpowiadano na przestrzeni wieków oraz jakie były powody, dla których odpowiedzi te w pewnych momentach historycznych się zmieniały. 

 

Spis treści:

Wprowadzenie

Skróty i sigla używane dla częściej cytowanych słowników, serii wydawniczych, periodyków i dzieł

Skróty tytułów dzieł Tomasza z Akwinu

 

ROZDZIAŁ I. FAKT „TRADYCJI” W STARYM I NOWYM TESTAMENCIE

Porządek tradycji w „Kościele przed Kościołem”

Porządek tradycji w początkach chrześcijaństwa

Jezus a tradycje żydowskie

Święty Paweł i tradycja

Święty Łukasz i święty Jan. Tradycja

Depozyt tradycji

Przypisy do rozdziału I

 

ROZDZIAŁ II. OJCOWIE I KOŚCIÓŁ STAROŻYTNY

A) Tradycja dla ojców przednicejskich

Terminologia

Źródło tradycji

Tradycja a reguła wiary

Pisma a tradycja

Podmiot tradycji

Tradycja a kanon Pism

B) Tradycja dla ojców z IV i V wieku

C) Przykłady niespisanych tradycji apostolskich przytaczane przez autorów katolickich

D) Niektóre aspekty apostolskiej, patrystycznej i tradycyjnej lektury Pisma Świętego

Perspektywa sapiencjalna

Sposób powoływania się na Pismo Święte: Nowy Testament

Sposób powoływania się na Pismo Święte: ojcowie Kościoła (i liturgia)

Apendyks do rozdziału II, części D, przypisów 7 i 46

Przypisy do rozdziału II

 

ROZDZIAŁ III. ŚREDNIOWIECZE

A) Na Zachodzie

Głęboka biblijność średniowiecza

Tradycje niespisane

Przedmiot zainteresowania średniowiecza

Narodziny problemów krytycznych

B) Na Wschodzie

Ekskurs A. Wystarczalność Pism według ojców Kościoła i teologów średniowiecznych

U ojców Kościoła

W średniowieczu

Konkluzja

Ekskurs B. Trwałość revelatio i inspiratio w Kościele

Revelare, revelatio

Inspirare, inspiratio, suggestio

Przypisy do rozdziału III

 

ROZDZIAŁ IV. PROTEST REFORMACJI

Pismo Święte i tradycja u reformatorów

Podstawowa kwestia: relacja religijna  

a) W jej naturze i statusie

b) Bardziej konkretnie w odniesieniu do poznania religijnego

Protestantyzm staje się religią księgi

Przypisy do rozdziału IV

 

ROZDZIAŁ V. SOBÓR TRYDENCKI I TEOLOGIA POTRYDENCKA

Dekret trydencki

Sine scripto traditiones, o których mówi sobór

Czy Pismo Święte i tradycje są dla soboru dwoma niezależnymi i komplementarnymi źródłami Objawienia?

Teologiczne uzasadnienie autorytetu szczegółowych tradycji

Przypisy do rozdziału V

 

ROZDZIAŁ VI. TRADYCJA I MAGISTERIUM OD SOBORU TRYDENCKIEGO DO 1950 ROKU

Świat stary i świat nowy. Ku pojęciu tradycji jako nauczania Magisterium

Sprzeciw wobec tej teologii w imię obiektywnego lub dokumentalnego pojęcia tradycji

Idea „żywej tradycji”. Katolicka szkoła tybińska

Tradycja i żywe magisterium w teologii rzymskiej, od Perronego (1824) do 1950 roku

Wielkie syntezy: Newman i Scheeben

Rozróżnienie między materiałem czysto historycznym a tradycją ważną pod względem dogmatycznym w kryzysie modernistycznym i w ruchu asumpcjonistycznym

Ekskurs C. – Granice wyznaczone władzy kościelnej lub jej sprawowaniu

1. Papież ma władzę w ramach danej objawionej, a nie nad Objawieniem
2. Władza kościelna polega na postępowaniu według wydanych wcześniej rozstrzygnięć doktrynalnych i dyscyplinarnych oraz na strzeżeniu tych rozstrzygnięć

Przypisy do rozdziału VI

 

Bibliografia

1. Źródła
2. Opracowania

Indeks osób