Summa theologiae

Summa teologii to najważniejsze dzieło Tomasza, nad którym pracował on przez siedem ostatnich lat życia. Zostało rozpoczęte po tym, jak Tomasz zrezygnował z projektu drugiego komentarza do Sentencji (1265–1266); Prima Parspowstała w okresie pobytu w Rzymie (do września 1268 roku). Secunda Pars została napisana w Paryżu: Prima Secundae w 1271 roku, a po niej Secunda Secundae (1271–1272). Natomiast praca nad Tertia Pars, prawdopodobnie rozpoczęta w Paryżu pod koniec zimy 1271–1272 roku, była kontynuowana w Neapolu aż do 6 grudnia 1273 roku, kiedy Tomasz zaprzestał pisania. Przerwana na traktacie o pokucie (Tertia, q. 90), Summa została uzupełniona o Suplement,napisany przez uczniów Tomasza na podstawie komentarza do Sentencji.

Praca Leoniny nad ponownym wydaniem krytycznym tekstu Summy, opublikowanego w latach 1888–1903, jest zaledwie zapoczątkowana; na temat Tertia Pars zob.: M. Turrini, Raynald de Piperno et le tekst original de la „Tertia Pars” de la „Somme de Théologie” de S. Thomas d’Aquin, „Revue des sciences philosophiques et théologiques” 73 (1989), s. 233–247; zob. także P.-M. Gy, Le texte original de la Tertia pars de la „Somme Théologique” de S. Thomas d’Aquin dans l’apparat critique de l’édition léonine: le cas de l’eucharistie, „Revue des sciences philosophiques et théologiques” 65 (1981), s. 608–616.

Ostatnie badania Gauthiera (Léon., t. 25/2, s. 489, 491, 494, 499) nie naruszają ogólnych ram zaproponowanego przez nas datowania, ale pozwalają uściślić parę szczegółów: Rzym 1265–1267: pisanie Ia, q. 1–74; 1267–1268: Ia, q. 75–119; Paryż 1271: Ia IIae (niezmienione); 1271–1272: IIa IIae (niezmienione); Neapol 1272–1273, redakcja IIIa, q. 1–90 (podczas gdy my, wraz z wieloma innymi autorami, sugerowaliśmy, że od 20 do 25 pierwszych kwestii mogło powstać w Paryżu).

Wydania:

  • Leonina, t. 4–11 (Ia: t. 4–5; Ia IIae: t. 6–7; IIa IIae, t. 8–10; IIIa: t. 11; tekst Tomasza został opatrzony komentarzem Kajetana; Suplement zajmuje t. 12);
  • Parma, t. 1–4;
  • Vives, t. 1–6.

Wśród licznych edycji rękopiśmiennych wykorzystujących tekst Leoniny są: Ottawa, 1941–1945, 5 t.; Roma 1962 (w jednym tomie); Taurini – Romae 1963, 4 t. (kilka wcześniejszych wydań); Madrid 1963 i później, 5 t. (Biblioteca de Auctores Cristianos, 77, 80, 81, 83, 87), kilka edycji.

Przekłady polskie:

  • Suma teologiczna, tłum. i oprac. zbiorowe, 34 t., Londyn 1963nn; poszczególne tomy:
    • Suma teologiczna, I, q. 1–12: O Bogu, t. 1, tłum. i oprac. P. Bełch OP, Londyn 1975;
    • Suma teologiczna, I, q. 13–26: O Bogu, t. 2, tłum. i oprac. P. Bełch OP,  Londyn 1977;
    • Suma teologiczna, I, q. 27–43: O Trójcy Przenajświętszej, t. 3, tłum. i oprac. P. Bełch OP, Londyn 1978;
    • Suma teologiczna, I, q. 44–58: Bóg Stwórca. Aniołowie, t. 4, tłum. i oprac. P. Bełch OP, Londyn 1978;
    • Suma teologiczna, I, q. 59–74: Aniołowie. Świat widzialny, t. 5, tłum. i oprac. P. Bełch OP, Londyn 1979;
    • Suma teologiczna, I, q. 75–84: Człowiek, t. 6, tłum. i oprac. P. Bełch OP, Londyn 1980;
    • Suma teologiczna, I, q. 85–102: Człowiek, t. 7, tłum. i oprac. P. Bełch OP, Londyn 1980;
    • Suma teologiczna, I, q. 103–119: Rządy Boże, t. 8, tłum. i oprac. P. Bełch OP, Londyn 1981;
    • Suma teologiczna, I-II, q. 1–21: Szczęście. Uczynki, t. 9, tłum. i oprac. F. W. Bednarski OP, Londyn 1963;
    • Suma teologiczna, I-II, q. 22–48: Uczucia, t. 10, tłum. J. Bardan, oprac. F. W. Bednarski OP, Londyn 1967;
    • Suma teologiczna, I-II, q. 49–70: Sprawności, t. 11, tłum. i oprac. F. W. Bednarski OP, Londyn 1965;
    • Suma teologiczna, I-II, q. 71–89: Wady i grzechy, t. 12, tłum. i oprac. F. W. Bednarski OP, Londyn 1965;
    • Suma teologiczna, I-II, q. 90–105: Prawo, t. 13, tłum. i oprac. P. Bełch OP, Londyn 1986;
    • Suma teologiczna, I-II, q. 106–114: Nowe Prawo i łaska, t. 14, tłum. i oprac. R. Kostecki OP, Londyn 1973;
    • Suma teologiczna, II-II, q. 1–22: Wiara i nadzieja, t. 15, tłum. i oprac. P. Bełch OP, Londyn 1966;
    • Suma teologiczna, II-II, q. 23–46: Miłość, t. 16, tłum. i oprac. ks. A. Głażewski, Londyn 1967;
    • Suma teologiczna, II-II, q. 47–56: Roztropność, t. 17, tłum. i oprac. ks. S. Bełch, Londyn 1964;
    • Suma teologiczna, II-II, q. 57–80: Sprawiedliwość, t. 18, tłum. i oprac. F. W. Bednarski OP, Londyn 1970;
    • Suma teologiczna, II-II, q. 81–100: Religijność, t. 19, tłum. i oprac. F. W. Bednarski OP, Londyn 1971;
    • Suma teologiczna, II-II, q. 101–122: Cnoty społeczne, t. 20, tłum. i oprac. F. W. Bednarski OP, Londyn 1972;
    • Suma teologiczna, II-II, q. 123–140: Męstwo, t. 21, tłum. i oprac. ks. S. Bełch, Londyn 1962;
    • Suma teologiczna, II-II, q. 141–170: Umiarkowanie, t. 22, tłum. i oprac. ks. S. Bełch, Londyn 1963;
    • Suma teologiczna, II-II, q. 171–189: Charyzmaty, t. 23, tłum. i oprac. P. Bełch OP, Londyn 1982;
    • Suma teologiczna, III, q. 1–15: Wcielenie Słowa Bożego, t. 24, tłum. i oprac. ks. S. Piotrowicz, Londyn 1962;
    • Suma teologiczna, III, q. 16–37: Bóg-człowiek, syn Maryi, t. 25, tłum. i oprac. ks. S. Piotrowicz, Londyn 1964;
    • Suma teologiczna, III, q. 38–59: Droga Zbawiciela, t. 26, tłum. i oprac. ks. S. Piotrowicz, Londyn 1968;
    • Suma teologiczna, III, q. 60–72: Chrzest i bierzmowanie, t. 27, tłum. i oprac. P. Bełch OP, Londyn 1984;
    • Suma teologiczna, III, q. 73–83: Eucharystia, t. 28, tłum. i oprac. ks. S. Piotrowicz, Londyn 1974;
    • Suma teologiczna, III, q. 84–90: Sakrament pokuty, t. 29, tłum. i oprac. R. Kostecki OP, Londyn 1969;
    • Suma teologiczna, Suppl., q. 1–28: Sakrament pokuty II, t. 30, tłum. i oprac. F. W. Bednarski OP, Londyn 1985;
    • Suma teologiczna, Suppl., q. 29–40: Sakrament chorych i kapłaństwo, t. 31, tłum. i oprac. R. Kostecki OP, Londyn 1985;
    • Suma teologiczna, Suppl., q. 41–68: Małżeństwo, t. 32, tłum. i oprac. F. W. Bednarski OP, Londyn 1982;
    • Suma teologiczna, Suppl., q. 69–86: Zmartwychwstanie, t. 33, tłum. i oprac. P. Bełch OP, Londyn 1983;
    • Suma teologiczna, Suppl., q. 87–101: Rzeczy ostateczne, t. 34, tłum. i oprac. P. Bełch OP, Londyn 1986.
  • Suma teologiczna w skrócie, skrótu dokonał i objaśnieniami opatrzył F.W. Bednarski OP, Kraków 1997;
  • Skrót zarysu teologii (Sumy Teologicznej) św. Tomasza z Akwinu OP, skrótu dokonał i objaśnieniami opatrzył F. W. Bednarski OP, Warszawa 2000 (wyd. 2);
  • O Bogu. Summa teologiczna, t. 1: część pierwsza, rozdziały I–XXVI, dosłowny przekład z łacińskiego, [tłum. Z. Włodkowa], Kraków 1927;
  • Traktat o Bogu. Summa teologii, kwestie 1–26, tłum. i komentarze G. Kurylewicz, Z. Nerczuk, M. Olszewski, Kraków 2001;
  • O Trójcy Świętej. Summa teologiczna, t. 2: część pierwsza, rozdziały XXVII–XLIX, dosłowny przekład z łacińskiego [tłum. Z. Włodkowa], Kraków 1927;
  • O aniołach. Summa teologiczna, t. 3: część pierwsza, rozdziały L–LXXIV, dosłowny przekład z łacińskiego, [tłum. Z. Włodkowa], Kraków 1927;
  • Traktat o człowieku. Summa teologiczna 1, 75–89, tłum. i oprac. S. Swieżawski, Poznań 1956, reprint: Kęty 1998;
  • Traktat o cnotach. Summa teologii I-II, 49–67, tłum. i oprac. W. Galewicz, Kęty 2006;
  • Traktat o szczęściu. Summa teologii I-II, kw. 1–5, tłum. i oprac. W. Galewicz, Kęty 2008;
  • Traktat o ludzkim działaniu. Summa teologii I–II, kw. 6–21, tłum. i oprac. W. Galewicz, Kęty 2013;
  • Traktat o prawie. Summa teologii I–II, kw. 90–97, tłum. i oprac. W. Galewicz, Kęty 2014;
  • Traktat o miłości. Summa teologii II-II, q. 23–46, tłum. i oprac. W. Galewicz, Kęty 2022;
  • Traktat o roztropności. Summa teologii II–II, kw. 47–56, tłum. i oprac. W. Galewicz, Kęty 2011;
  • Traktat o sprawiedliwości. Summa teologii II-II, q. 57–80, tłum. i oprac. W. Galewicz, Kęty 2016;
  • Komentarz do Modlitwy Pańskiej. Summa Theologica 2.2. q. 83, a. 9, tłum. K. Bielawski, w: Modlitwa Pańska. Komentarze średniowieczne, Kraków 2004, s. 99–104.

Przekłady francuskie:

  • Somme théologique, 68 t., Paris – Tournai – Roma 1925nn. Tomy tego przekładu są w trakcie reedycji (Paris 1997 i później); niektóre są po prostu przedrukowywane, inne zaś aktualizowane (jak La Prudence, La Vie humaine, La Grâce, red. J.-P. Torrell, 2006, 2010, 2011) lub dogłębnie przepracowane (jak La Prophétie, red. J.-P. Torrell, 2005), albo też zostały przetłumaczone na nowo i opatrzone przypisami, jak La Béatitude, Ia IIae, q. 1–5, tłum. fr., przypisy i uzupełnienia S. Pinckaers, 2001; tak jest też w przypadku Le Verbe incarné (IIIa, q. 1–26, 3 t., J.-P. Torrell, 2002), Le Verbe incarné en ses mystères (IIIa, q. 7–59, 5 t., 2003–2005);
  • Somme théologique, 4 t., Paris 1984–1986;
  • kwestie poświęcone chrystologii (IIIa, q. 1–59, bez tekstu łacińskiego, tłum. i komentarze J.-P. Torrell) zostały zebrane w jednym tomie: Encyclopédie: Jésus le Christ chez saint Thomas d’Aquin, Paris 2008.

Przekład angielski:

  • Summa theologiae, wyd. Th. Gilby, T.C. O’Brien, 60 t., London – New York 1964–1973.

Przekład niemiecki:

  • Summa Theologica, Heidelberg – Graz – Wien – Köln 1933 i później, 32 t. wydane do tej pory, 2015 (Die Deutsche Thomas-Ausgabe).

Przekład włoski:

  • La Somma Teologica, 35 t., Firenze 1949–1975 i Bologna 1985.

Przekład hiszpański:

  • Suma de Teologia, 16 t., Madrid 1947 i później (Biblioteca de Autores Cristianos).