Tomasz a neuroetyka

Ukazała się właśnie książka Neuroetyka a Tomasz z Akwinu. O użyteczności myśli średniowiecznej we współczesnych debatach etycznych (Wydawnictwo IFiS PAN 2018), autorstwa Piotra Lichacza. Autor następująco określa tematykę, którą się zajmuje:

Niejednokrotnie powtarzano, że ostatnie odkrycia dotyczące funkcjonowania mózgu mają potencjał zmiany szeroko rozpowszechnionych wyobrażeń o moralności lub wprost podważają tradycyjne pojmowanie moralności. Wytworzyła się nawet specjalna dziedzin nauki nazwana neuroetyką. (…)

Neuroetykę dzieli się zwykle na dwie części: na etykę neuronauk i neuronaukę etyki. Ta pierwsza zajmuje się etycznymi problemami powstającymi w badaniach podejmowanych w neuronaukach. Ta druga zaś zajmuje się próbą weryfikowania dotychczasowych teorii etycznych lub tworzeniem nowych w obliczu dzisiejszych neuronauk. (…)

Tą książką wpisuję się raczej w zakres drugiej z wymienionych powyżej części neuroetyki, czyli w neuronaukę etyki. Rozważam tu bowiem jeden z aspektów funkcji weryfikującej neuronauk względem dotychczasowych teorii etycznych, biorąc pod uwagę pisma XIII-wiecznego myśliciela, jakim był Tomasz z Akwinu. (…)

Tomasz z Akwinu został wybrany z tego względu, że 1) jego filozoficzne rozwiązanie kwestii złożoności ludzkiej natury jest na tyle trafne i wyważone, że w zderzeniu z post-Wittgensteinowską krytyką kartezjanizmu i z danymi współczesnej nauki zachowuje w pewnej mierze do teraz swą atrakcyjność; 2) w ostatnich dekadach jego teoria moralna była i ciągle jest ponownie odkrywana i uznawana za bardzo użyteczną w dzisiejszych dyskusjach moralnych; 3) jest jednym z niewielu klasycznych autorów, którego teoria moralna tak poważnie traktuje cielesność; 4) jest jednym z niewielu klasycznych autorów, którego teoria moralna byłaby w takim stopniu otwarta na dialog z naukami przyrodniczymi. Plejada uznanych współczesnych filozofów, którzy upatrują w myśli Akwinaty wyjątkowe źródło inspiracji w etyce (wśród nich są zarówno chrześcijanie, jak i ateiści), jest poważną zachętą do podjęcia badań w zakreślonym powyżej kierunku.

(ze „Wstępu”, s. 8-13)

Piotr Lichacz jest adiunktem w Instytucie Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk, specjalizującym się w etyce, filozofii przyrody, epistemologii i metafizyce. W przeszłości wykładał też na Uniwersytecie Fryburskim, na Papieskim Uniwersytecie św. Tomasza z Akwinu „Angelicum” oraz w Kolegium Filozoficzno-Teologicznym Polskiej Prowincji Dominikanów w Krakowie. Online dostępne są jego następujące artykuły, których tematyka częściowo pokrywa się z tą podejmowaną w jego najnowszej książce: