Tomasz z Akwinu – człowiek i dzieło

Anthony Kenny

tłum. R. Piotrowski
Warszawa; Prószyński i S-ka, 1999
152 s., 20 cm
ISBN 83-7180-364-8.

 

 

 

 

Streszczenie:

To angielska książka angielskiego autora – w najlepszym tych słów znaczeniu. Nie przeładowana historyczną czy hagiograficzną faktografią z miejsca podejmuje najważniejsze wątki myśli Tomaszowej. Autor nie przytłacza czytelnika swoją niewątpliwą erudycją, ale budzi podziw przez rzetelne i jednocześnie swobodne poruszanie się po całej tradycji filozoficznej, co pozwala wprowadzić myśl Tomaszową w dyskurs z różnymi gałęziami filozofii współczesnej – zwłaszcza filozofią umysłu i filozofią analityczną (fragment o znaczeniu Wittgensteinowskiej krytyki epistemologii kartezjańskiej dla odrodzenia zainteresowania Tomaszem, czy fragment o myślowym pokrewieństwie między czytelnikami G. Ryle’a i św. Tomasza). Ale uwaga, książka, która wygląda jak krótkie wprowadzenie, w istocie swojej jest znaczącym i twórczym głosem w toczącej się od wieków debacie filozoficznej. Książeczka Kenny’ego to bardziej zajęcie stanowiska w dyskusji, niż elementarny wykład tomizmu, raczej nowatorskie odczytanie, niż propedeutyczne przedstawienie Tomasza. Jest to książka, która prezentuje nowy i niezwykle ciekawy nurt w interpretacji filozofii Tomasza.

Nie polecam tej książki ani początkującym filozofom, ani początkującym tomistom. Propozycja Kenny’ego skierowana jest przede wszystkim do tych, którzy posiadając już znaczną kulturę filozoficzną mają świadomość, że wykształceni są w duchu współczesnej filozofii analitycznej czy też, że głównym polem zagadnień, które ich interesują są zagadnienia związane z szeroko pojętą filozofią umysłu. Książka Kenny’ego jest więc propozycją dla czytelników zaawansowanych filozoficznie, ale ograniczonych w swoich inspiracjach do filozofii współczesnej. Kenny mimochodem dowodzi, że myśl Tomasza jest ciągle żywa i wciąż gotowa do podjęcia debaty z najbardziej aktualnymi i najciekawszymi zagadnieniami filozofii współczesnej. Znajdują się w tej właśnie małej książeczce dwie odważne tezy – po pierwsze twierdzenie, że Tomaszowa filozofia bytu nie jest czymś, co u Akwinaty filozoficznie najlepsze, po drugie teza, iż prawdziwym skarbem tomizmu jest zawarta w nim filozofia umysłu. Niedługo na polskim rynku ukaże się książka Sebastiana T. Kołodziejczyka o Tomaszowej teorii transcendentaliów, która będzie dowodzić, iż teoria ta, fundamentalna dla Tomasza w szczególność, ale i dla całego średniowiecza, jest w istocie swojej teorią z dziedziny filozofii umysłu, a nie filozofii bytu. Miejmy nadzieję, iż książka ta rozpęta burzę dyskusji i interpretacji wśród polskich znawców św. Tomasza. Świetnym przygotowaniem do podjęcia tego właśnie zagadnienia może być lektura książki oksfordzkiego filozofa. Sam Kenny tak pisze o swoim tekście: „Jest to książka o Tomaszu z Akwinu jako filozofie. Napisałem ją dla czytelników, którzy nie muszą podzielać zainteresowań teologicznych i wiary św. Tomasza. Bezpośrednio o filozofii Akwinata nie napisał wiele, poza komentarzami do Arystotelesa. Niemniej jego pisma teologiczne, a szczególnie arcydzieło Summa theologiæ, zawierają tyle wnikliwych twierdzeń filozoficznych, że można go na tej podstawie uznać za jednego z największych filozofów świata. Książka zawiera trzy rozdziały. Pierwszy jest opisem życia i dzieła św. Tomasza oraz oceną jego znaczenia dla filozofii współczesnej. Drugi to zarys metafizycznego systemu Akwinaty: zawiera rozważania na temat doktryny Bytu, która jest jedną z najsławniejszych, lecz zarazem najbardziej przecenianych części jego filozofii. Rozdział trzeci poświeciłem Tomaszowej filozofii umysłu – o wiele mniej znanej, a znacznie bardziej godnej przestudiowania. Książkę zamyka informacja o literaturze uzupełniającej, dotyczącej poruszanej problematyki”.

Spis treści:

Przedmowa

Wykaz skrótów

Życie
Byt
Umysł

Literatura uzupełniająca
Indeks