Jean-Pierre Torrell OP
tłum. A. Kuryś
Poznań – Warszawa: W drodze – Instytut Tomistyczny, 2003
607 s., 21 cm
ISBN 83-7033-457-1.
Streszczenie:
Książka o. Torrella jest wprowadzeniem z kilku powodów wyjątkowym. Przede wszystkim, jest to książka w najściślejszym i najlepszy tego słowa znaczeniu teologiczna. Ale ponieważ jest teologiczna i traktuje o teologii św. Tomasza jest też z definicji duchowa. Autor świetnie ujmuje to w lapidarnym stwierdzeniu: „Pozostając w nurcie św. Jana Ewangelisty i Ojców Kościoła, teologia Tomasza wykazuje ukierunkowanie czysto kontemplacyjne i jest równie głęboko duchowa, jak doktrynalna. Można wręcz powiedzieć, że im ściślej doktrynalny ma charakter, tym większą głębię duchową osiąga”. Książka fryburskiego teologa uczy nie tylko duchowego czytania tekstów Tomasza, ale dostrzegania duchowych konsekwencji w teologii w ogóle. Jest to dawno już zapomniana metoda, którą warto przywrócić do łask we współczesnej twórczości teologicznej.
Książka ma szereg niezwykle pozytywnych cech. Przede wszystkim poprzetykana jest cytatami z dzieł samego Akwinaty, co pozwala czytelnikowi samemu zetknąć się z twórczością Doktora Powszechnego. Po drugie, co niemniej cenne, cytaty pochodzą często z mało znanych i rzadko cytowanych prac Tomasza – z komentarzy do Pisma Świętego, zwłaszcza do Ewangelii św. Jana. Po trzecie wreszcie, przy każdym zagadnieniu Torrell odsyła do bardziej szczegółowej i aktualnej literatury dotyczącej tematu.
Sam autor tak charakteryzuje swoją książkę i przyjętą w niej metodę: „Może warto tutaj dodać, że nie należy się w tej książce doszukiwać budujących mów. Oczywiście, chciałbym, aby była przystępna dla jak największego grona czytelników i postaram się unikać bezużytecznych szczegółów technicznych, nie mogę jednak zrezygnować ze ścisłości niezbędnej dla teologa, który stara się ustalić w prawdzie podstawy danej nauki. Unaocznienie duchowej kontynuacji wielkich tez Tomasza nie znaczy, że siłą rzeczy przyjmuję ton homilii czy medytacji. Nie ma w tym żadnego deprecjonowania tych gatunków literackich, lecz raczej ujawnienie własnej niezdolności do zręcznego posługiwania się nimi. Inni, szczęśliwsi ode mnie, ewentualnie podejmą tę pracę i wydobędą z niej pobożność, która bardziej trafia do serca, aby dotrzeć do szerszego odbiorcy. Nic nie mogłoby bardziej ucieszyć ucznia św. Tomasza pamiętającego o „staruszce”, której Mistrz niekiedy przyznaje pierwszeństwo przed uczonymi”.
Spis treści:
Od tłumacza
Przedmowa
ROZDZIAŁ I. Teologia a duchowość
Sacra doctrina
Szkoła życia teologalnego
Teologia a oglądanie Boga
Podmiot teologii
Swoiste odbicie Boskiej nauki
Pobożna nauka
Trzy znaczenia słowa „duchowość”
ROZDZIAŁ II. Ponad wszystkim
Poznawalność i niepoznawalność Boga
Droga negatywna
Bóg znany jako nieznany
Potrójna droga do Boga
Ten, który jest
Imię ponad wszelkie imię
Boga nikt nigdy nie widział
ROZDZIAŁ III. Bóg i świat
Alfa i Omega
Trójca i stworzenie
Boski Artysta
Obecność Trójcy w świecie
Bóg, który kocha świat
ROZDZIAŁ IV. Obraz i szczęście
Początek i koniec
Obraz Trójcy Świętej
Obraz i zamieszkanie
Doświadczenie Boga
Obraz w chwale
ROZDZIAŁ V. Droga, prawda, życie
Droga prowadząca do Boga
Nowa droga
Naśladować Boga, naśladując Chrystusa
Dałem wam przykład
Ojczyzna i droga
ROZDZIAŁ VI. Na obraz pierworodnego syna
Tylko Bóg przebóstwia
Czynnik działający (agens) i narzędzie (instrumentum)
Misteria życia Chrystusa
Pamiątka czy obecność?
Jak niewidzialna gwiazda
Upodobnienie
„Pierworodny wobec każdego stworzenia”
Ciało kapłańskie, królewskie i prorockie
ROZDZIAŁ VII. Mówić o Duchu Świętym
Duch Święty w dziełach Tomasza z Akwinu
Nazwy wspólne i własne: apropriacja trynitarna
Duch Stwórca
Życie w Duchu
Chodź do Ojca
Głosić Ducha Świętego
ROZDZIAŁ VIII. Serce Kościoła
Umiłowani miłością, jaką Bóg miłuje samego siebie
Łaska Ducha Świętego
Węzeł miłości
Więź miłości
Serce Kościoła
ROZDZIAŁ IX. Mistrz życia wewnętrznego
Gdzie jest Duch Pański – tam wolność
Instynkt Ducha Świętego
Dary Ducha Świętego
Owoce Ducha
Mistrz życia wewnętrznego
ROZDZIAŁ X. Pewna idea stworzenia
Pewna relacja
„I Bóg wiedział, że to było dobre”
Teologia rzeczywistości pośrednich
Pogarda dla świata?
Życie zakonne a działania świeckie
ROZDZIAŁ XI. Pewna idea człowieka
Spór o człowieka
Dusza i jej uczucia
Natura i kultura: cnoty
Radość z bycia zbawionym
Doskonała cnota
Cnota ryzyka
Roztropność a miłość
ROZDZIAŁ XII. Cóż warte byłoby życie bez przyjaciół?
Zwierzę „polityczne”
Prawo naturalne i jego zasadnicze skłonności
Kościół, Lud Boży
Duchowość i doczesność
Najlepsza forma rządów?
ROZDZIAŁ XIII. To, co najszlachetniejsze na świecie
To, co najszlachetniejsze w całym wszechświecie
Iść za głosem sumienia
Sumienie a prawda
Życie wewnętrzne już rozpoczęte
Jak kotwica utkwiona najwyżej
Interpretator pragnienia
Trzeba, aby człowiek był Bogiem
ROZDZIAŁ XIV. Drogi prowadzące do Boga
Człowiek i jego pragnienie
Otwarty na Boga (capax Dei)
To, co nie daje szczęścia
Trakt królewski
Bez miłości jestem niczym
Stopnie miłości
Hymn o miłości
Wzór wszelkiej doskonałości
ROZDZIAŁ XV. Podsumowanie. Myśli wiodące i źródła
Myśli wiodące
Źródła
Posłowie do drugiego wydania (1 sierpnia 2001)
Wykaz skrótów
Bibliografia
Indeks osób
Indeks najważniejszych tematów i pojęć