Aktualność św. Tomasza

 
Teksty wprowadzające do dyskusji:
prof._Mikolaj_Olszewski
ks._prof._Tomasz_Węcławski

 
Tekst wprowadzający do dyskusji:
W. Stróżewski, Trzy koncepcje istnienia w: W. Stróżewski, Istnienie i sens, Kraków: Znak, 1994, s. 72–49.

Wprowadzenie:

Władysław Stróżewski:

Cezary Wodziński:

Odpowiedź Władysława Stróżewskiego:

Odpowiedź Cezarego Wodzińskiego:

Dyskusja, część pierwsza:

Dyskusja, część druga:

 
Tekst wprowadzający do dyskusji:

• O.H. Pesch, Thesen zur Disputation (niem.)
• Tłumaczenie

o. Michał Paluch OP, Wprowadzenie:

Otto Hermann Pesch:

Otto Hermann Pesch – bez tłumaczenia:

Tadeusz Gadacz:

Dyskusja, część pierwsza:

Dyskusja, cześć druga:

Otto Hermann Pesch, podsumowanie:

Otto Hermann Pesch, podsumowanie – bez tłumaczenia:

 
Teksty wprowadzające do dyskusji:

• M. Mróz, Tomasz z Akwinu o cnotach
• A. Siemianowski, Wartość i sens życia
• A. Siemianowski, Etyka filozoficzna jako problem

 
Klasyczne rozumienie prawdy jako adæquatio rei et intellectus jest jednym z filarów filozofii, która odwołuje się do Arystotelesa i Tomasza z Akwinu. W ostatnich wiekach zostało głęboko zakwestionowane i przez wielu odrzucone. Czy jednak rzeczywiście można i należy je odrzucić?

Teksty wprowadzające do dyskusji:

• Stanisław Judycki, Prawda transcendentalna i kategorialna
• Jerzy Szymura, Tomasz z Akwinu i „adæquatio rei et intellectus”

Teksty św. Tomasza z Akwinu:

• Tomasz z Akwinu, Traktat o Bogu. Summa teologii, kwestie 1–26, przekład i komentarze G. Kurylewicz, Z. Nerczuk, M. Olszewski, Kraków: Znak, 1999, s. 245-260 (wraz z komentarzem na końcu tomu)
• Tomasz z Akwinu, Kwestie dyskutowane o prawdzie, przełożyli A. Aduszkiewicz, L. Kuczyński, J. Ruszczyński, Kęty: Antyk, 1998, t. 1, s. 13–65
• Tomasz z Akwinu, Summa contra gentiles. Prawda wiary chrześcijańskiej w dyskusji z poganami, innowiercami i błądzącymi, przełożyli Z. Włodek, W.Zega, Poznań: W drodze – Klub Książki Katolickiej, 2003, s. 158–165

Wprowadzenie:

Stanisław Judycki:

Jerzy Szymura:

Dyskusja, część pierwsza:

Dyskusja, część druga:

 
Św. Tomasz z Akwinu bywa czasem przedstawiany jako zadufany w możliwości intelektu rezoner, porywający się na spekulacje o sprawach, o których należy wyłącznie milczeć. Z drugiej strony w odpowiedzi na taki – niesprawiedliwy w opinii wielu – obraz dominikańskiego mistrza, niemało jest dziś i tych, którzy próbują widzieć w nim następcę Pseudo-Dionizego Areopagity, wielkiego mistrza teologii negatywnej, podkreślającego niewyrażalność tajemnicy Boga. Jaka jest prawda o Akwinacie i proponowanym przez niego sposobie uprawiania filozofii i teologii?

Tekst wprowadzający do dyskusji:

• Th.-D. Humbrecht OP, Teologia negatywna św. Tomasza z Akwinu, [w:] Święty Tomasz teolog. Wybór studiów, Warszawa – Kęty: Instytut Tomistyczny – Antyk, 2005

Teksty Tomasza:

• Tomasz z Akwinu, Traktat o Bogu. Summa teologii, kwestie 1–26, przekład i komentarze G. Kurylewicz, Z. Nerczuk, M. Olszewski, Kraków: Znak, 1999, s. 137–199 (wraz z komentarzem na końcu tomu)

Na ten temat:

• J. Pieper, Prawda i niepoznawalność, tłum. H.B., „Znak” 1961, nr 89, s. 1500-1514
• J. -P. Torrell OP, Święty Tomasz z Akwinu, mistrz duchowy, przeł. A. Kuryś, Poznań – Warszawa: W drodze – Instytut Tomistyczny, 2003, s. 41–77.

Wprowadzenie:

o. Jan A. Kłoczowski OP:

Barbara Skarga:

Dyskusja, część pierwsza:

Dyskusja, część druga:

 
Mogłoby się wydawać, że refleksja nad porządkiem politycznym średniowiecza jest zbyt uwikłana w panujące ówcześnie stosunki społeczne, by mogła być przedmiotem zainteresowań kogoś spoza grona historyków idei. Czy jednak tak jest w istocie? Czy i jakie elementy refleksji politycznej mogą nas i dziś inspirować?

Teksty św. Tomasza z Akwinu:

• Tomasz z Akwinu, O władzy, przeł. J. Salij, [w:] Tomasz z Akwinu, Dzieła wybrane, tłum. J. Salij OP, K. Suszyło OP, ks. M. Starowieyski, W. Giertych OP, Kęty: Antyk, 1999, s. 225–258

Na ten temat:

• J.-P. Torrell OP, Święty Tomasz z Akwinu, mistrz duchowy, przeł. A. Kuryś, Poznań – Warszawa: W drodze – Instytut Tomistyczny, 2003, s. 379–423 (szczególnie 413–420)

Wprowadzenie, część pierwsza:

Wprowadzenie, część druga:

o. Maciej Zięba OP:

Marek Siemek:

Dyskusja, część pierwsza:

Dyskusja, część druga:

 
Próba opisu niezwykłości ludzkiego istnienia zaproponowana przez Akwinatę budzi u niektórych podejrzenia o niepotrzebną, nieadekwatną i zbyt „wydumaną” teoretyczność. Z drugiej strony wydaje się zupełnie nieźle „działać” na poziomie praktycznym: poszukiwana przez Tomaszowy opis harmonia między ciałem i duchem, intelektem a emocjami wydaje się sprzyjać ludzkiemu rozwojowi, gdy teoria zostaje wcielona w programy formacji zgodnie z duchem XIII-wiecznego mistrza. Czy i jak św. Tomasz może być dla nas dziś przewodnikiem w odkrywaniu sensu ludzkiego istnienia?

Tekst wprowadzający do dyskusji:

• A. Grzegorczyk, W żywiole prawdy i dobra

Teksty św. Tomasza z Akwinu:

• Tomasz z Akwinu, Traktat o człowieku. Summa teologii 1, 75–89, przeł. S. Swieżawski, Kęty: Antyk, 1998 (wraz z komentarzami)

Na ten temat:

• J.-P. Torrell OP, Święty Tomasz z Akwinu, mistrz duchowy, przeł. A. Kuryś, Poznań – Warszawa: W drodze – Instytut Tomistyczny, 2003, s. 347–378
• S. Swieżawski, Św. Tomasz na nowo odczytany, Poznań: W drodze, 1995, rozdziały XIII-XXII (w cytowanym wydaniu: s. 132–210)

Wprowadzenie:

Andrzej Grzegorczyk:

Władysław Stróżewski:

Dyskusja:

 
Refleksja na temat miejsca innych religii w zamyśle Bożym jest dziedziną teologii, która rozwija się szczególnie dynamicznie po Soborze Watykańskim II. Czy jednak dzieło św. Tomasza, które nie powstawało dla społeczeństwa żyjącego w religijnym pluralizmie, może mieć dla niej jakąkolwiek użyteczność? Okazuje się, że tak. W polemice z propozycją o. J. Dupuis, jezuity, grono dominikańskich teologów związanych z pismem „Revue thomiste” wystąpiło z alternatywną koncepcją teologii religii, która odwołuje się do najważniejszych zasad teologii św. Tomasza. Ponieważ zarówno książka J. Dupuis, jak i tekst dominikanów będą dostępne w maju w języku polskim, warto zadać pytanie o aktualność teologii religii odwołującej się do św. Tomasza w obecności jednego z autorów tekstu.

Teksty wprowadzające do dyskusji:

• B-D. de la Soujeole OP
• Z. Kubacki SJ

Teksty:

• Komitet redakcyjny „Revue thomiste”, Wszystko na nowo zjednoczyć w Chrystusie. O książce Jacques’a Dupuis „Vers une théologie chrétienne du pluralisme religieux”, [w:] Święty Tomasz teolog. Wybór studiów, Warszawa – Kęty: Instytut Tomistyczny – Antyk, 2005
• J. Dupuis, Chrześcijaństwo i religie. Od konfrontacji do dialogu, przeł. S. Obirek, Kraków: WAM, 2003

Wprowadzenie:

o. Benoît-Dominique de la Soujeole OP:

o. Zbigniew Kubacki SJ:

Dyskusja, część pierwsza:

Dyskusja, część druga:

 
Niewielu w historii chrześcijaństwa potraktowało biblijną prawdę o stworzeniu człowieka na obraz i podobieństwo Boga (Rdz 1, 27) z systematycznością i głębią porównywalną do Tomaszowej. Niestety, studia nad antropologią Akwinaty zadowalają się często wyłącznie filozoficzną częścią jego nauczania, nie docierając do kwestii poświęconych człowiekowi jako obrazowi Bożemu. A przecież chodzi o wątek, który jest nerwem wizji człowieka wielkiego dominikanina. Warto więc przyjrzeć się Tomaszowej teo-antropologii i sprawdzić czy opiera się współczesnym próbom dekonstrukcji.

Teksty wprowadzające do dyskusji:

• J. Kiełbasa, Człowiek jako obraz Boży. Teoantropologia Tomasza z Akwinu.

Na ten temat:

• S. Swieżawski, Albertyńsko-tomistyczna a kartezjańska koncepcja człowieka, [w:] tenże, Człowiek średniowieczny, Warszawa: Wydawnictwo IFiS PAN, 1999, s. 99–116.
• J.-P. Torrell OP, Święty Tomasz, mistrz duchowy, Poznań – Warszawa: W drodze – Instytut Tomistyczny, 2003, s. 347–378.
• E. Wolicka, O pojęciu „imago” u św. Tomasza i św. Bonawentury. Próba analizy porównawczej, [w:] tenże, Próby filozoficzne. W kręgu wybranych zagadnień „filozofii wieczystej” i współczesnej antropologii, Kraków: Znak, 1997, s. 28–46.
• K. Paczos MIC, Równy aniołom. Zagadnienia podstawowe z teologii duszy ludzkiej. Perspektywa św. Tomasza z Akwinu, Gdańsk: 2005.

o. Michał Paluch OP – wprowadzenie:

ks. Krzysztof Paczos MIC – wprowadzenie:

Jan Kiełbasa:

Bogdan Baran:

Dyskusja, część pierwsza:

Dyskusja, część druga:

 
W historii zachodniego chrześcijaństwa mało było sporów, które podobnie rozpalały umysły i serca katolickich teologów jak dyskusja wokół Niepokalanego Poczęcia przed ogłoszeniem dogmatu wiary przez Piusa IX w 1854 roku. Franciszkanie odwołujący się do Dunsa Szkota byli orędownikami, dominikanie powołujący się na Tomasza przeciwnikami ogłaszania nowej prawdy wiary. Czy święty Tomasz się pomylił? Jakie było rzeczywiste stanowisko Tomasza?

Teksty wprowadzające do dyskusji:

• J. Bolewski SJ, Niekończąca się nauka św. Tomasza w świetle Niepokalanego Poczęcia
• P. Krupa OP, „Angelicus” czy „diabolicus”, czyli pytanie nie z tej ziemi

Na ten temat:

• B. Kochaniewicz OP, Niepokalane poczęcie w średniowieczu, „Salvatoris Mater” 2001, nr 1, s. 349–361. Jest to recenzja książki: M. Lamy, L’immaculée conception: étapes et enjeux d’une controverse au Moyen-Âge: (XIIe–XVe siècles), Paris: Institut d’études augustiniennes, 2000 (Collection des études augustiniennes. Série Moyen Âge et temps modernes, 35).
• W. Sotowski, Wkład świętych i teologów zakonów franciszkańskich w ogłoszenie dogmatu o Niepokalnym Poczęciu, [w:] Niepokalane Poczęcie i życie chrześcijańskie. Materiały z sympozjum mariologiczno-maryjnego, Niepokalanów, 15–17 października 2004 roku, red. D. Mastalska, Częstochowa-Niepokalanów: Polskie Towarzystwo Mariologiczne, 2005 (Biblioteka Mariologiczna, 8), s. 55–95.

o. Michał Paluch OP, o. Andrzej Potocki OP – wprowadzenie:

o. Paweł Krupa OP:

o. Jacek Bolewski SJ:

Dyskusja, część pierwsza:

Dyskusja, część druga:

 
Josef Pieper uważał przed laty, iż jeśli mielibyśmy nadać Akwinacie jakieś imię określające istotę jego wrażliwości duchowej i intelektualnej, to powinni bylibyśmy go nazwać „Thomas de Creatore” (Tomasz od Stwórcy). Tak bowiem centralna i ważna jest w jego dziele refleksja nad stworzeniem. Tomaszowy sposób myślenia o stworzeniu budzi jednak dziś czasem niepokój i sprzeciw: czy doskonale odrębny od świata Bóg nie jest zarazem od niego odwrócony? Czy obrona boskiej transcendencji nie prowadzi do wytworzenia jakiegoś pojęciowego idola, który nie ma nic wspólnego z żywym Bogiem Abrahama, Izaaka i Jakuba, z Bogiem Jezusa Chrystusa, angażującym się w nasze dzieje?

Teksty wprowadzające do dyskusji:

• D. Oko, Doskonale obojętny? Zarys współczesnej krytyki tomaszowego pojmowania niezmienności Boga
• J. Salij OP, Jak nieskończenie doskonały i niezmienny Bóg może interesować się swoim stworzeniem?

Na ten temat:

• J. Salij OP, Początek i koniec świata, [w:] tenże, Eseje tomistyczne, Poznań: W drodze, 1995, s. 22–39.
• J.-P. Torrell OP, Święty Tomasz, mistrz duchowy, Poznań: W drodze – Warszawa: Instytut Tomistyczny, 2003, s. 79–114, 313–338.
• Th. G. Weinandy OFM Cap, Czy Bóg cierpi?, tłum. J. Majewski, Poznań: W drodze, 2003, s. 224–253.

o. Michał Paluch OP, o. Mateusz Przanowski OP – wprowadzenie:

ks. Dariusz Oko:

o. Jacek Salij OP:

Dyskusja, część pierwsza:

Dyskusja, część druga:

 
Przed kilkoma miesiącami w artykule Niespełnione marzenie Jadwiga Staniszkis postulowała powrót do tomistycznego myślenia o prawie stanowionym. Inspirujące się doktryną Tomasza rozumienie prawa ma pozwolić stworzyć lepszą intelektualną podstawę dla przemian związanych z „Solidarnością”. Czy i jak koncepcja prawa stanowionego Akwinaty może być dziś dla nas pomocna w budowaniu mądrego ładu społecznego i prawnego?

Tekst wprowadzający do dyskusji:

• J. Utrat-Milecki, Kontekst kulturowy recepcji prawno-naturalnej myśli św. Tomasza z Akwinu.
• Zobacz też: W. Giertych OP, Malchusowe ucho (www.mateusz.pl)

Na ten temat:

• W. Giertych OP, Malchusowe ucho, [w:] tenże, Malchusowe ucho, Kraków: Kairos, 2000, s. 13–17.
• W. Giertych OP, Rola prawa stanowionego według Sumy teologii św. Tomasza, [w:] tenże, Malchusowe ucho, Kraków: Kairos, 2000, s. 18–32.
• J. Salij OP, Prawo naturalne a prawo pozytywne, [w:] tenże, Eseje tomistyczne, Poznań: W drodze, 1995, s. 169–190.
• J. Staniszkis, Niespełnione marzenie, „Rzeczpospolita”: „Plus minus”, 26/27 luty 2005, nr 8 (632).

Wprowadzenie:

o. Wojciech Giertych OP, część pierwsza:

Jarosław Utrat-Milecki:

o. Wojciech Giertych OP, część druga:

Dyskusja, część pierwsza:

Dyskusja, część druga:

 
Klasyczna teologia konsekwentnie wykluczała cierpienie z boskiej natury obawiając się skompromitowania boskiej pełni i niezmienności. Dwudziestowieczne propozycje często już jednak nie podzielają tych lęków. Idea wewnątrztrynitarnej kenozy (cierpienie Krzyża odzwierciedla dokonujący się odwiecznie w samym Bogu dramat) ma swoich zwolenników zarówno po stronie protestanckiej (np. J. Moltmann), jak i katolickiej (np. H. U. von Balthasar). Co miałby dziś na ten temat do powiedzenia św. Tomasz współczesnej teologii?

Na ten temat:

• G. Emery OP, Niezmienność Boga miłości i problemy dyskursu o „cierpieniu Boga”?, [w:] Święty Tomasz teolog. Wybór studiów, tłum. Z. Bomert, A. Kuryś, P. Lichacz, Warszawa – Kęty: Instytut Tomistyczny – Wydawnictwo Antyk, 2005, s. 381–419.
• Th. G. Weinandy OFM Cap, Czy Bóg cierpi?, tłum. J. Majewski, Poznań: W drodze, 2003.